Licznik dwukierunkowy – zasady działania

Zanim dokonamy podłączenia instalacji fotowoltaicznej, konieczne jest zamontowanie licznika dwukierunkowego, który będzie dokonywał pomiaru zarówno tego, ile energii wyprodukowała przydomowa elektrownia, jak i pozwalał na odczyt ile z tego stanowiło nadwyżkę energetyczną i zostało wysłane do sieci ogólnej. Bez tego urządzenia podłączenie instalacji jest nie tylko nielegalne, ale i zupełnie nieopłacalne – podpięcie fotowoltaiki pod zwykły licznik sprawi, że będzie on traktował wyprodukowany prąd jako zużyty, co drastycznie wpłynie na wysokość rachunków za energię.

Podłączenie instalacji na zasadzie on-grid nie uwalnia nas zupełnie od relacji z zakładem energetycznym, dlatego będziemy musieli okresowo rozliczać się z ewentualnego zużycia energii z sieci ogólnej lub po prostu ponosić stałe koszty utrzymania sieci. Aby mieć kontrolę nad wymianą prądu na linii fotowoltaika – sieć ogólna, konieczny jest właśnie licznik dwukierunkowy, za pośrednictwem którego dostawca prądu obliczy zużycie wychodzące poza różnicę z produkcją nadwyżki wysyłanej do sieci.

Przy projektowaniu instalacji rzadko zdarza się, by klienci decydowali się na dobieranie mocy na minimalnych parametrach, co powodowałoby stały pobór niedoboru energetycznego z sieci i konieczność zapłacenia za zużyty prąd. W przypadku granicznych wartości instalacji, równie prawdopodobne jest, że bilans wymiany energii może wynieść 0, choć oczywiście trudno aż tak dokładnie wpasować się z produkcją w zapotrzebowanie z uwagi chociażby na zmienne czynniki pogodowe. Jeśli jednak do tego dojdzie, to właśnie w takiej sytuacji będziemy zobowiązani do poniesienia jedynie kosztów stałych utrzymania sieci, które wynoszą około 20 zł miesięcznie i składa się na nią m.in. opłata za licznik.

Idealną jest sytuacja, w której więcej prądu jest produkowane, niż wynika z zapotrzebowania gospodarstwa domowego. W takim wypadku, jeśli w obiegu nie ma magazynów energii, nadwyżka zostaje przekazana wprost do sieci, a licznik dwukierunkowy rejestruje dokładnie ilość kilowatogodzin, które zostały wysłane z instalacji. Właśnie dzięki temu zimą, mimo słabszej produkcji energii, możemy utrzymać rachunki za prąd na bardzo niskim, a często nawet na zerowym poziomie, jeśli zmagazynowana w sieci nadwyżka pokryje zapotrzebowanie przy zmniejszonej wydajności instalacji.

Bez znaczenia jest, czy w umowie prosumenckiej zawarto taryfę jedno-, czy multistrefową, bo licznik dwukierunkowy poza wskazaniem aktualnego stanu zużycia i wysyłki energii umożliwia odczytanie również daty, godziny oraz bieżącą taryfę, którą można rozszyfrować z pomocą. kodów OBIS. Odpowiednio, możemy odczytać wśród taryf jednostrefowych:

• kod 1.8.0 oznaczający całkowite zużycie, czyli ilość energii określoną w kWh, która została pobrana z sieci,
• kod 2.8.0 oznaczający ilość energii w kWh, która została przesłana z instalacji do sieci ogólnej.

W przypadku taryf wielostrefowych (m.in. G12, C12, C22) są to kody:

• 1.8.0 oznaczający całkowite zużycie energii w kWh z uwzględnieniem sumowania stref,
• 1.8.1, który określa zużycie w I strefie taryfowej,
• 1.8.2 odpowiedni dla II strefy,
• 1.3.2 określający zużycie prądu w kWh w III strefie,
• 2.8.0 – sumarycznie dla stref oznacza całkowitą ilość kWh oddanej do sieci energii,
• 2.8.1 to kod na ilość energii oddanej w I strefie,
• 2.8.2 analogicznie oznacza wysyłkę w II strefie,
• 2.8.3 to odpowiednik dla pomiaru ilości oddanej energii w strefie III.

Oznaczenia nie są skomplikowane, jednak warto mieć ściągę w pobliżu licznika, jeśli chcemy być na czasie z bieżącym zużyciem, a nasza taryfa jest niestandardowa.

Jeśli nie skorzystaliśmy z możliwości zamontowania licznika nowszej generacji, który sam, za pomocą systemu komunikacji internetowej, wysyła informacje o pomiarze w czasie rzeczywistym do dostawcy energii, z którym podpisaliśmy umowę, to konieczne będzie okresowe jego spisywanie na podstawie wyżej wymienionych kodów, a więc będziemy musieli podać jego stan w pełnych kWh, a przypadku taryfy wieloskładnikowej, konieczne będzie spisanie stanu licznika dla każdej ze stref taryfowych.

Z pozoru może nie wydawać się to łatwe, jednak praktyka pokazuje, że największym utrudnieniem jest odstęp pomiędzy poszczególnymi rozliczeniami z zakładem energetycznym. Zazwyczaj bowiem awaria jest rozpoznawana na podstawie ponadprzeciętnego zużycia prądu z sieci mimo efektywnie działającej instalacji lub nieco szybciej, na podstawie zwykłej obserwacji: kiedy licznik zbyt szybko nalicza zużycie prądu lub po prostu nalicza go wtedy, kiedy instalacja powinna pracować na najwyższych obrotach i jedynie wysyłać nadwyżkę do sieci.

Zwykle usterkę jednak będzie sygnalizowała świecąca dioda awarii, jednak zachęcamy do cyklicznego sprawdzania pracy licznika nawet z czystej ciekawości.

Przede wszystkim nie należy kombinować nic na własną rękę. W tej sytuacji zalecamy rozwagę i szybki kontakt z dostawcą prądu, który powinien wysłać do urządzenia swoich techników w terminie 14 dni od zgłoszenia. Jeśli po kontroli licznika rzeczywiście zostaną wykazane nieprawidłowości w jego pracy, to koszt tej wizyty ponosi zakład energetyczny.